|
Spis treści: |
Wścieklizna to jedna z groźniejszych chorób zakaźnych różnych zwierząt, w tym psów i kotów. Może dotyczyć też zwierząt gospodarskich- bydła, świń, owiec, kóz, koni. Chorują na nią również zwierzęta dziko żyjące. Człowiek też może zachorować na wściekliznę. Jak uchronić swojego psa i kota przed zachorowaniem? Jakie są objawy wścieklizny? Co robić jeśli podejrzewamy możliwość wścieklizny u psa lub kota? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w poniższym artykule.
Wirus wścieklizny
Wścieklizna jest neurologiczną chorobą wirusową u psa. Wirus wścieklizny zaklasyfikowany jest do rodziny Rhabdoviridae i do rodzaju Lyssavirus. Jego materiałem genetycznym jest kwas RNA, należy więc do RNA wirusów. RNA zawiera informację o białkach strukturalnych. Występuje 7 różnych genotypów wirusa, najbardziej wirulentny jest typ pierwszy. Jak wszystkie wirusy namnażać się może tylko w organizmach, w tym przypadku organizmach zwierząt lub ludzi. W środowisku może jednak przetrwać dość długo, wykazuje dużą odporność na warunki środowiska. Szczególnie korzystna dla jego przetrwania jest niska temperatura. Wykazuje wrażliwość na wysoką temperaturę i intensywne światło słoneczne. Nie wykazuje specyficzności gatunkowej. Może atakować różne gatunki ssaków w tym ludzi.
Gdzie na świecie występuje wścieklizna.
Wścieklizna występuje praktycznie na całym świecie. Wirusa wścieklizny nie ma tylko na Antarktydzie i niektórych wyspach np. Wielkiej Brytanii, Malezji.
Wścieklizna u psa- drogi zakażenia
W Europie naturalnym rezerwuarem wirusów wścieklizny są nietoperze i dzikie psowate- lisy i jenoty. Wirusy znajdują się w ślinie, krwi, moczu i kale chorych zwierząt. Najczęściej do zakażenia psa czy kota dochodzi w wyniku pogryzienia przez chore zwierzę.
Do zakażenia może też dojść przez kontakt wirusów z błoną śluzową psów lub kotów. Zjadanie przez psa lub kota padłych na wściekliznę zwierząt prowadzi też do zakażenia wścieklizną. Potencjalnie niebezpieczny jest też kontakt zdrowych zwierząt z moczem lub kałem chorych zwierząt. Możliwe jest też zarażenie drogą aerogenną i dospojówkową. Tak może być np. w przypadku kiedy pies lub kot zjada fragment rośliny obsikanej wcześniej przez chore na wściekliznę zwierzę.
Objawy i przebieg choroby u psa
U pogryzionego psa czy kota wirus lokuje się początkowo w komórkach mięśni. Tam namnaża się i dostaje się do nerwów obwodowych. Wirus wykorzystuje nerwy obwodowe, aby dostać się do rdzenia kręgowego i mózgu zakażonych zwierząt. Transportowany jest w nich z szybkością około 1-4 cm na dobę. W rdzeniu kręgowym, móżdżku i korze mózgowej ulega bardzo intensywnej replikacji. Inaczej mówiąc zakażone komórki nerwowe produkują całą masę nowych wirusów. Wykorzystują do tego informację genetyczną zawartą w RNA wirusa. Wytworzone wirusy rozprzestrzeniają się po całym organizmie zakażonych psów czy kotów. Trafiają też do ślinianek. Przy ugryzieniu innego zwierzęcia lub człowieka wirusy zostaną razem ze śliną przekazany do kolejnego organizmu. Okres inkubacji choroby u zakażonych zwierząt trwa od kilku dni do nawet 150 dni. Najczęściej wynosi około tygodnia. Okres inkubacji to okres, jaki mija między dniem zakażenia a pojawieniem się objawów choroby.
Wścieklizna u psa przebiega w trzech fazach. Są to:
-
Faza zwiastunowa.
Trwa najczęściej 2-3 dni. Pojawiają się wówczas różnorodne objawy. Pogryziony pies lub kot liże swoje skaleczenia. Może pojawić się brak apetytu, gorączka. Niekiedy dochodzi do rozszerzenia źrenic u zakażonych zwierząt. Te objawy powinny skłonić opiekuna do konsultacji z lekarzem.
-
Faza szałowa, faza podniecenia.
Trwa zwykle około tygodnia. Nie występuje u wszystkich zakażonych zwierząt. Zwierzę staje się bardzo niespokojne, nadmiernie podniecone. U psa może pojawić się szczekanie bez powodu. Pojawiają się zachowania agresywne. Zwierzęta mogą atakować i gryźć nawet swoich opiekunów. Atakują też różne przedmioty w swoim otoczeniu. Chory pies może zjadać niejadalne przedmioty np. drewno, małe kamienie. Pojawia się ślinotok. Przestaje reagować na polecenia opiekuna. Pies jest w ciągłym ruchu, co może doprowadzać do wyczerpania fizycznego. U psa pojawia się niezborność ruchów, drgawki.
-
Faza porażenia.
Trwa kilka dni. U chorego psa, czy innego zwierzęcia pojawia się niewydolność wielonarządowa. Porażeniu ulegają mięśnie twarzy, opada żuchwa. Pies nie może zamknąć pyska. Porażone zostają mięśnie gardła, co sprawia, że pies nie może połknąć śliny. Nie może też jeść i pić- wodowstręt. Powiększa się ślinotok i pojawia się ściekająca z pyska psa pienista ślina. Porażenie mięśni krtani prowadzi u psów i kotów do ochrypłej wokalizacji. Pogłębiająca się niewydolność wielonarządowa prowadzi do śmierci zwierzęcia.
Niekiedy fazy mieszają się lub faza szałowa może się nie manifestować.
Wścieklizna u zwierząt- diagnostyka
Wiele objawów wścieklizny jest specyficznych. Niektóre jednak, zwłaszcza w fazie zwiastunowej są podobne do objawów innych chorób u psa. Niekiedy też wścieklizna może przebiegać atypowo, co też utrudnia diagnozę choroby u psa. Ciągle nie ma konkretnej metody, aby jednoznacznie stwierdzić, czy u psa występuje wścieklizna. Jednoznaczną informację daje dopiero pośmiertne badanie mózgu psa.
Wścieklizna jest chorobą nieuleczalną. Nie ma żadnego lekarstwa pozwalającego na powrót do zdrowia.
Profilaktyka wścieklizny
Właśnie z powodu braku możliwości leczenia bardzo ważna jest profilaktyka, czyli zapobieganie tej chorobie. Zapobiegać wściekliźnie można poprzez szczepienia ochronne. W Polsce i wielu innych krajach są one obowiązkowe. Należy corocznie zgodnie z obowiązującym prawem szczepić psy przeciwko wściekliźnie. Wojewoda mazowiecki 31 grudnia 2021 r. wprowadził też obowiązkowe szczepienia kotów na terenie województwa mazowieckiego. Za niedopełnienie tego obowiązku grozi mandat w wysokości 500 zł. Koty wychodzące nawet w większym stopniu niż psy są zagrożone chorobą. Wychodzą bowiem bez kontroli człowieka i mogą mieć kontakt z wieloma dziko żyjącymi zwierzętami.
Psy w Polsce muszą być corocznie szczepione przeciwko wściekliźnie. Pierwszą szczepionkę przeciwko wściekliźnie stworzył Ludwik Pasteur w 1885 roku. Pierwsze szczepienie powinno być wykonane przed ukończeniem przez szczeniaka 4 miesiąca życia. Opiekun dostaje zaświadczenie o wykonanym u psa szczepieniu. Zwykle informacja taka jest wpisywana przez lekarza do książeczki zdrowia psa. Jest to ważna informacja. Należy ją zachować na wypadek gdyby nasz pies pogryzł innego psa, kota, albo człowieka. W zaświadczeniu lekarz wpisuje dane dotyczące psa- imię, rasa, płeć, znaki szczególne, nr, identyfikacyjny. Wpisane są też dane dotyczące opiekuna szczepionego psa. Brak szczepienia to narażenie życia psa, ale również ludzi.
Wścieklizna u psa jako zagrożenie dla ludzi
Wścieklizna u psa i u innych zwierząt jest zoonozą. Oznacza to chorobę, która może być ze zwierzęcia przeniesiona na ludzi. Dzieje się tak najczęściej w wyniku pokąsania lub podrapania człowieka przez chore zwierzę. Pamiętajmy jednak, że potencjalnie niebezpieczny jest też kontakt z krwią, kałem, moczem chorego zwierzęcia. Znany jest przypadek wścieklizny u eksploratorów jaskiń w Brazylii, którzy mieli kontakt z rozpylonymi odchodami nietoperzy. Co roku na świecie z powodu wścieklizny umiera około 50 tysięcy ludzi. Najczęściej do zgonów ludzi dochodzi w Azji i w Afryce. W Polsce od wielu lat nie przytrafił się u ludzi przypadek wścieklizny. Jednakże każdego roku wykonuje się około 10 tysięcy profilaktycznych szczepień poekspozycyjnych.
Jeżeli człowieka pokąsa lub podrapie zwierzę należy ten przypadek zgłosić do lekarza. Zwierzę, które pokąsało człowieka jest poddawane kwarantannie trwającej 15 dni. Jest ona konieczna nawet wtedy, gdy opiekun przedstawi świadectwo szczepienia. Jeśli w tym czasie nie pojawią się u psa objawy, uznaje się, że nie było chore na wściekliznę. Jeżeli objawy u psa się pojawią zwierzę poddane zostaje eutanazji. Wszyscy ludzie, którzy mieli kontakt z chorym zwierzęciem muszą być zaszczepieni. Jeśli człowieka pokąsało dzikie zwierzę lub bezpański pies, którego nie udało się złapać człowiek musi być poddany szczepieniu. Szczepienie polega na trzykrotnym podaniu szczepionki w określonych odstępach czasu.
Wścieklizna u psa to choroba śmiertelna. Równie groźna jest dla człowieka. Nie ma na nią lekarstwa. Można jej jedynie zapobiegać przez powtarzane co roku szczepienia ochronne psów.
