|
Spis treści: |
Atopowe zapalenie skóry u psa jest chorobą przewlekłą i nawrotową. Występuje też u innych gatunków np, człowieka, kota. Polega na tworzeniu stanów zapalnych skóry. Ma podłoże genetyczne. Objawy pojawiają się w wieku od 1 do 3 lat. Niekiedy jednak objawy pojawiają się w nietypowym wieku. Mogą np. pojawić się przed ukończeniem pierwszego roku życia lub po ukończeniu przez psa 6 lat. Jest to uporczywy, nieznośny świąd skóry. Towarzyszy zwierzęciu przez całe życie. Poznaj uwarunkowania tej choroby, objawy, sposób leczenia.
Uwarunkowania atopowego zapalenia skóry u psa
Uwarunkowania atopii u psa lub kota są podobne. Atopowe zapalenie skóry ( AZS, atopia) jest chorobą o podłożu alergicznym i genetycznych uwarunkowaniach. Na jej rozwój mają więc wpływ:
- Czynniki genetyczne. Choroba jest uwarunkowana zmianami w kilku genach, jest poligenowa. Dziedziczy się jako predyspozycja genetyczna do powstania AZS. Aby się choroba rozwinęła potrzebne są jeszcze czynniki środowiskowe. Uwarunkowania genetyczne prowadzą do powstania pewnych defektów w barierze naskórkowej skóry psa. Skutkują one zaburzeniami w tworzeniu tzw. płaszcza lipidowego skóry. Zaburzenia te polegają na niedoborze tworzenia związków chemicznych zwanych ceramidami. Ceramidy odgrywają ważną rolę w utrzymaniu prawidłowego nawilżenia skóry. Niedobór ceramidów prowadzi do nadmiernej utraty wody przez naskórek, w konsekwencji do suchości skóry psa czy kota. Obniżony zostaje próg świądu, a zwiększona jest wrażliwość skóry na czynniki drażniące skórę. Uwarunkowania genetyczne prowadzą też do alergii. Skutkuje ona nadwrażliwością układu odpornościowego organizmu na niegroźne dla organizmu substancje. W odpowiedzi na ich obecność organizm produkuje przeciwciciała IgE. Przeciwciała IgE pobudzają produkcję histaminy przez tkanki kontaktujące się z alergenem. Powoduje ona między innymi roaszerzenie naczyń krwionośnych i pobudzenie zakończeń nerwowych w skórze psa. Zaburzenia w tworzeniu płaszcza lipidowego skóry oraz reakcja alergiczna na określony alergen powoduje nieznośny świąd skóry u psa. Oczywiście musi zadziałać czynnik środowiskowy powodujący taką reakcję.
- Czynniki środowiskowe. Czynniki te są bardzo różnorodne. Czynniki powodujące u psa alergię, czyli uczulenie nazywane są alergenami. Najczęściej są to substancje chemiczne. Mogą np. wchodzić w skład obroży, miski, czy być zanieczyszczeniami chemicznymi powietrza. Należą też do nich składniki karmy- alergeny pokarmowe lub pyłki roślin i grzybów. Alergenami mogą być też np. składniki śliny jakiegoś ektopasożyta np. pchły lub roztocza kurzu domowego.
Tak więc uwarunowania genetyczne zmniejszają możliwości obronne skóry oraz prowadzą do rozwoju alergii na określony czynnik. Jeśli ten czynnik działa na psa czy kota dochodzi do rozwoju atopowego zapalenia skóry, a nie zwykłej alergii skórnej.
Objawy atopowego zapalenia skóry u zwierząt mogą występować cały rok lub pojawiać się sezonowo. To zależy od rodzaju czynnika powodującego uczulenie u zwierzęcia. Czynniki takie jak pyłki roślin pojawiają się sezonowo. Oczywiście pies nie jest uczulony na pyłki wszystkich roślin. Jeśli uczulony jest na pyłki np. topoli czy wierzby objawy choroby pojawią się wczesną wiosną. Wtedy bowiem te rośliny pylą. Latem głównymi alergenami są trawy. Na jesieni objawy choroby będą pojawiać się u zwierząt chorych na AZS, a uczulonych na zarodniki różnych grzybów. Zimą objawy pojawiają się u zwierząt uczulonych na roztocza kurzu domowego. Zima bowiem nie sprzyja częstym wietrzeniom mieszkania i długim spacerom. Jeśli pies jest uczulony na składnik codziennej karmy objawy atopowego zapalenia skóry u psa występują niezależnie od pory roku.
Do wystąpienia atopii predysponowane są pewne rasy psów. Należą do nich: setery, shar pei, teriery, mopsy, sznaucery miniaturowe, owczarek niemiecki, golden retrievery, labradory, buldog angielski.
Objawy atopowego zapalenia skóry
Początkowe atopowe zapalenie skóry u psa objawia się bardzo silnym, nieznośnym świądem skóry. Prowokuje on zwierzaka do kompulsywnego drapania się i ocierania o różne powierzchnie. Pies może też zacząć wygryzać sierść i skórę w swędzącym miejscu. Takie intensywne drapanie i wygryzanie skóry prowadzi do jej uszkodzeń. Uszkodzenia stają się wrotami, przez które do skóry wnikają bakterie, wirusy, grzyby. Zasiedlając skórę prowadzą do tworzenia jej stanów zapalnych. Oprócz silnego świądu i pojawiających się zakażeń bakteryjnych i grzybiczych może występować:
- zapalenie spojówek,
- nawracające zapalenie przewodów słuchowych
- łojotok
Silne drapanie skóry przez psa prowadzi do jej przekrwienia. Zakażenia skóry skutkują tworzeniem wyprysków, bolesnych ropiejących ran, strupów. Zwykle dochodzi do miejscowych wyłysień.
Zmiany skórne zlokalizowane są najczęściej na pysku- oczy, wargi, brodą. Zmiany skórne tworzą się też na obszarze pach, pachwin i w okolicach odbytu. Występują na małżowinach usznych i w przewodach słuchowych psa. Przy alergii na pchły będą obejmować także plecy, uda i nasadę ogona. Opiekun psa z atopią obserwować może również podrażnienie i łzawienie oczu.
Nieleczone lub niewłaściwie leczone zmiany atopowe prowadzą do przejścia choroby w stan przewlekły. Skóra w miejscach stanów zapalnych staje się szorstka, pogrubiona, ciemniej wybarwiona. Zwykle pozbawiona jest włosów. Zwiększona produkcja łoju i infekcje prowadzą do powstania przykrego zapachu zmienionej chorobowo skóry psa.
Diagnostyka atopowego zapalenia skóry u psa.
Objawy atopii u zwierząt nie mają charakteru swoistego. Objawy mogą przypominać wiele innych dolegliwości. Przypominają niektóre pasożytnicze zapalenia skóry np. nużyca czy bakteryjne zapalenie mieszków włosowych. Liczne próby mające na celu stworzenie uniwersalnego testu diagnostycznego dla atopii się nie powiodły . Diagnostyka atopii u psów opiera się na następujących elementach:
- Informacjach uzyskanych przez lekarza weterynarii od opiekuna podczas wywiadu. Dotyczą one wieku pojawienia się pierwszych skórnych objawów, tego, czy objawy mają charakter sezonowy, czy całoroczny. Opiekun (jeśli wie) powinien przekazać lekarzowi informacje o tym, czy rodzice lub rodzeństwo psa cierpią na AZS. Lekarz zapyta również opiekuna o to, czy pies i z jakim skutkiem był leczony glikokortykosteroidami
-
Obecności kryteriów wskazujących na atopię. Ustalone sa one przez lekarza weterynarii na podstawie przeprowadzonych badań psa i wywiadu z opiekunem. Lekarz weterynarii weźmie pod uwagę lokalizację zmian skórnych. Przy atopii nie powinno ich być na krawędziach małżowin usznych i w okolicy krzyżowo- lędźwiowej tułowia. Weźmie też pod uwagę wiek pojawienia się zmian skórnych. Pojawienie się ich we wczesnym okresie życia może wskazywać na atopowe zapalenie skóry u psa. Lekarz weterynarii ustali też na podstawie testów śródskórnych, jakie alergeny wywołują u psa skórną reakcję alergiczną. Na atopowe zapalenie skóry u psa może wskazywać pozytywny wynik testu skórnego przeprowadzonego przez lekarza weterynarii. Test ten pokazuje wzrost ilości przeciwciał IgE po zadziałaniu czynnika powodującego alergię. Lekarz weterynarii oceni też reakcję organizmu psa na leczenie glikokortykosteroidami.
-
Wykluczenie innych chorób skórnych o objawach przypominających atopię u psa. Chodzi tu o takie choroby jak np. alergiczne pchle zapalenie skóry, świerzb, wszawica, nużyca. Lekarz weterynarii może w tym celu pobrać zeskrobinę ze skóry psa. Następnie przebada ja pod mikroskopem w celu ustalenia obecności ektopasożytów.
Leczenie atopowego zapalenia skóry u psa
Atopowe zapalenie skóry u psów jest wieloczynnikową przewlekłą chorobą. Atopia jest chorobą nieuleczalną. Wymaga leczenia i kontroli lekarza weterynarii przez całe życie chorego psa. Wymaga wielokierunkowego podejścia terapeutycznego, które pozwoli na zmniejszenie odczucia świądu i stanów zapalnych skóry u psa. Choroba nie zostanie wyleczona, ale objawy będą utrzymywane na poziomie niedokuczliwym dla psa. W leczeniu atopowego zapalenia skóry u psa istotne są więc
- Podawanie przez całe życie zwierzęcia leków glikokortykosteroidowych dla złagodzenia objawów choroby. Mogą być one podawane doustnie lub stosowane na skórę miejscowo. Będą hamowały rozwój stanu zapalnego. Jednak stosowanie długotrwałe takich leków daje negatywne skutki uboczne, obniżają odporność psa.
- Ustalenie jaki czynnik powoduje alergię i wyeliminowanie alergenu go lub znaczne ograniczenie jego oddziaływania na zwierzę. Najlepszym rozwiązaniem byłoby odczulanie psa na dany alergen. Jest to proces dość długotrwały, ale efekty mogą być zadowalające. Czasem z różnych przyczyn odczulanie jest niemożliwe. Należy wtedy postarać się o zmniejszenie ilości alergenów działających na psa. Przy psie mającym alergię na roztocza kurzu domowego należy częściej i dokładniej sprzatać i wietrzyć mieszkanie. Jeśli pies ma alergię na składnik karmy zmieńmy karmę na taką, która tego składnika nie posiada. Pies uczulony na pyłki roślin w okresie ich pylenia powinien przebywać jak najkrócej na dworze. U psa ccierpiącego na alergię na ślinę pchły musi być dbałość o profilaktykę przeciwpchelną. Niestety całkowita eliminacja alergenów z otoczenia psa jest zwykle niemożliwa.
- Wzmocnienie bariery ochronnej skóry psa. Atopowe zapalenie skóry u psa to nie tylko wynik alergii, ale i zmniejszonych możliwości ochronnych naskórka. Prowadzi to do większej wrażliwości skóry na alergeny i zwiększa odczucie świądu u psa. Lekarz weterynarii poleci więc działania zmierzające do poprawy kondycji skóry psa. Dotyczą one stosowania odpowiedniej karmy oraz odpowiedniej pielęgnacj skóry przez stosowanie szamponoterapii. Szamponoterapia prowadzi do wypłukiwania z sierści alergenów, a więc zmniejsza kontakt skóry z alergenem. Nanosi się szampon na skórę i sierść psa i pozostawia na 5- 10 minut. To czas potrzebny na wchłonięcie do skóry aktywnych składników szamponu. Dodatkowo składniki szamponu nawilżają i odkażają skórę psa. Poprawiają stan jej płaszcza lipidowego.
- Najlepiej sprawdza się terapia proaktywna. Polega na połączeniu terapii przy pomocy leków łagodzących świąd z odpowiednią dbałością o stan bariery ochronnej skóry.
- Zalecenia lekarza weterynarii musza być przestrzegane do końca życia psa.
Dieta dla psa z atopowym zapaleniem skóry.
Dla psa u którego alergia pokarmowa jest przyczyną atopii. należy podawać karmę pozbawioną alergenu. To oznacza, że wcześniej trzeba ustalić, jaki składnik karmy jest alergizujący. Stosuje się w tym celu dietę eliminacyjną. Dieta taka powinna trwać minimum 5 tygodni i polega na podawaniu karmy pozbawionej określonego białka. Pozwala to na stwierdzenie, czy jego brak skutkuje zanikiem objawów alergii. Uzyskane wyniki potwierdza się dietą prowokacyjną. Po zastosowaniu diety eliminującej określony składnik pożywienia podaje się go w karmie. Pozwoli to na sprawdzenie, czy objawy alergii się pojawią. Dzięki temu uzyskuje się pewności co do słuszności wcześniejszych wniosków o przyczynach alergii. U takich psów koniecznae jest stosowanie odpowiedniej diety opartej na hipoalergicznej karmie. Najczęściej karma hipoalergiczna jest monobiałkowa- zawiera tylko jedno źródło białka. Dla psów z inną przyczyną alergii poleca się też odpowiednią karmę lub stosowanie suplementów pokarmowych. Ich zadaniem będzie wzmocnienie bariery ochronnej skóry psa. Składnikami takimi są oleje rybne zawierające kwasy Omega- 3 i Omega- 6. Powinny też znaleźć się w karmie dodatkowe ilości witaminy A i E oraz cynku.
Atopowe zapalenie skóry to choroba złożona. Nie ma ani prostej diagnostyki tej choroby, ani prostego leczenia. Ważne, aby jak najszybciej po wystąpieniu objawów skórnych poddać psa diagnostyce i leczeniu przez lekarza weterynarii. Warunkiem utrzymywania psa w dobrej kondycji jest przestrzeganie zaleceń lekarza weterynarii.
